Olijf

Het onbeduidende speldenknopje op de foto boven, is misschien wel het bijzonderste bloemetje van mijn tuin. Het is namelijk olijvenbloesem. Ja serieus, mijn olijfboom staat voor de allereerste keer in bloei! Jaren geleden heb ik hem gekregen van mijn toenmalige lieve Manpower-collega’s. Hij heeft in allerlei verschillende potten en bakken gestaan, op zo’n beetje elk plekje in voor-en achtertuin, maar niets was naar zijn zin. Na elke (toen nog strenge) winter oogde hij zieliger, kaler en doder, tot hij op het laatst nog maar 1 zijtak had waar nog een miniem spoortje leven in zat.

Toen heb ik hem ten einde raad maar op een heel beschut plekje ín de tuin gezet en wat denk je? Dat malle ding knapte zienderogen op en is als een dolle door gaan groeien op die ene zijtak! Inmiddels is het een serieuze boom die bekneld begint te raken tussen een paar uitdijende coniferen (nodig snoeien) en mijn kwakkelende perenboompje. En nu dus ook nog eens echte bloesem! Dat belooft wat… Ik kan niet wachten op mijn homemade olijventapenade. 😉🤩

Aanvulling: Toen we in 2022 naar Friesland verhuisden, kon ik het niet over mijn hart verkrijgen mijn olijf achter te laten. Hij stond zo raar en scheef in de grond dat ik zeker wist dat hij gerooid zou worden. Met hulp van mijn ouwe makker Els heb ik het ding helemaal uitgegraven (zat al best diep…) en op hoop van zegen op een zonnig plekje in de nieuwe voortuin gezet. Bloeien doet hij nu even niet, maar ik heb goed hoop dat hij de grote verhuizing gaat overleven, want hij staat er -na een kwakkelend eerste jaar- inmiddels best weer aardig bij.

Mediterrane vruchtboom

Er bestaan ongeveer 20 soorten olijfbomen die vooral rond de Middellandse Zee groeien. Er zijn veel soorten olijven met grote en kleine vruchten. De olijf zelf wordt gegeten, uit de pit en het vruchtvlees wordt olijfolie gewonnen. De olijf is traditioneel en ook vandaag de dag nog een van de belangrijkste landbouwproducten van veel Mediterrane landen zoals Spanje, Italië en Portugal.

Verspreiding

Olijfbomen hebben zich circa zesduizend jaar geleden verspreid vanuit Armenië en Palestina naar de gebieden rond het oostelijk deel van de Middellandse Zee, zoals Syrië en Anatolië. Rond 600 voor Christus verspreidde de teelt van olijfbomen zich naar Griekenland, Italië, Noord-Afrika en andere mediterrane landen. Ook in andere delen van de wereld, zoals Australië, Florida, Brazilië, Mexico, en China worden tegenwoordig olijven geproduceerd.

Olijfboom planten

Olijfbomen die het naar hun zin hebben, kunnen vele honderden jaren oud worden. Ze hebben daarvoor wel warme droge zomers en zachte winters nodig. In onze omgeving worden ze vaak in kuipen gehouden en ’s winters binnen gezet of ingepakt tegen de kou. Oudere bomen doen het hier ook goed in de volle grond en herstellen snel na lichte vorst. Zet ze wel op een zonnige plek met goed doorlatende, zanderige kleigrond die het liefst wat kalk bevat en laat ze nooit helemaal uitdrogen.

Olijven teelt en toepassing

Pas na 5 jaar begint de boom vruchten te dragen. Oude olijfbomen zijn bijzonder waardevol. De olijvenoogst vindt plaats in het late najaar. Olijven worden niet vers van de boom gegeten omdat ze zijn dan nog te bitter zijn. Pas nadat ze 6 maanden in een zoutbad zijn ingelegd, is de bittere smaak verdwenen en zijn ze geschikt voor consumptie. Door kruising zijn er veel verschillende soorten olijven. Het onderscheid tussen de groene en de donkere (zwarte) olijven is het bekendst. Onrijpe olijven zijn groen, rijpe zijn zwart, diepbruin of paars. 

De olijf kent vele topassingen. In Griekenland worden ze veelal met wat feta (geiten- of schapenkaas) gegeten. Ze zijn ook heerlijk in salades, op pizza’s en in andere maaltijden of als snack tussendoor. Veel olijven worden geperst tot olijfolie dat gebruikt kan worden bij het bereiden van voedsel, als brandstof voor verwarming en verlichting, als geneesmiddel of als basis voor cosmetica (zoals zeep en zalfjes).

Snoei

Eigenlijk hoef je een olijfboom nooit te snoeien, maar als je hem compact wilt houden, kun je hem net als een knotwilg rigoureus elk voorjaar knotten. Als je er vruchten van wilt krijgen, moet je wel oppassen.  Een olijfboom draagt namelijk nooit twee maal aan dezelfde tak vruchten en je moet dan dus de takken die olijven gedragen hebben in het voorjaar inkorten. Een andere mogelijkheid is om de takken van de boom terug te knippen tot 20 centimeter van de stam.

Literatuur

De olijfboom komt al duizenden jaren voor in de literatuur van landen rond de Middellandse Zee. Volgens de Griekse mythologie schonk Pallas Athene in haar wijsheid een olijfboom aan de stad Athene. Nog steeds staat er daarom een olijfboom op de Akropolis. In de cultuur van het Joodse volk wordt de boom nog steeds als symbool van vrede en geluk gezien. 

Bronnen

• Wikipedia