Bloemetje van de dag: Gisteren de eerste braam van het jaar gegeten. Uit eigen tuin natuurlijk. Nog een beetje zuur, maar toch al veelbelovend. Ik verwacht een aardige oogst, want mijn oude, wilde prikkelbraam zit vol bloempjes, knoppen en vruchten in allerlei stadia. Het zou fijn zijn als er nog even een zonnetje op scheen, maar goed… Onze braam stond er al toen we hier kwamen wonen. Ze tieren hier in de buurt welig en gezien de grote prikkers en vrij kleine vruchtjes is het duidelijk geen gecultiveerde soort. De bloemetjes zijn zeer in trek bij bijen, hommels en vlinders. Je kunt op de foto’s wel zien waarom.
Ik maak bijna elk jaar ook een bramenwandelingetje in de buurt. Getooid met tuinhandschoenen, stevige kleding en een plastic emmertje werp ik me dan vol overgave in de stekelige struiken. Als kind vond ik het al geweldig om bramen te plukken. Vooral op Texel deden we dat geregeld. In de duinen langs natuurgebied de Slufter (waar je toen nog vrij in mocht rondstruinen omdat er nog geen mens kwam) kon je emmers vol plukken. De struiken merkten daar niets van, want er bleef altijd meer dan genoeg fruit hangen.
In mijn eigen buurtje hadden we ook altijd een goede bramenoogst, tot een paar jaar geleden het wildplukken ineens populair werd. Er lopen nu zelfs ‘professionals’ uit binnen- en buitenland rond met machientjes! Geen gein aan en hoogst irritant voor ons buurtbewoners die hun jaarlijkse bramenuitje wel op hun buik kunnen schrijven. Ook heel vervelend voor de vogels, want er blijft zo weinig voor ze over.
Afijn, ik heb dus gelukkig ook altijd mijn eigen struikje nog. Die opbrengst gaat regelrecht de dagelijkse mijn ontbijtmuesli naar eigen recept in. Eventuele overschotten bewaar ik in de vriezer zodat ik in de winter ook nog wat heb.
Groeistadia van een braam
De braam komt van nature in heel Europa voor. Het is een langlevende struik die wel wat ruimte nodig heeft, want hij kan tot maar liefst 3 meter hoog worden. Ook woekert hij graag via ondergrondse wortelstokken, waaruit de scheuten elk jaar ontspringen. Je moet hem dus goed in toom zien te houden, anders wandelt hij je hele tuin door. Hij staat bij voorkeur op voedselrijke, goed doorlatende, licht vochtige grond en gedijt goed in de zon, halfschaduw en zelfs volle schaduw. Hoe meer zon hoe meer vruchten je er over het algemeen van kan plukken.
De braam heeft verschillende functies. Hij geeft natuurlijk om te beginnen een heerlijke vrucht om zo te eten en om te verwerken in jams en andere heerlijkheden. Daarnaast is hij door zijn stekeligheid heel geschikt als omheining voor vee, maar ook als schuilplaats voor vogels en andere kleine beestjes. De braam kan ook als semi klimplant dienen maar heeft dan wel wat steun en begeleiding nodig, anders zakken de takken gewoon in.
Bramen kweken
Bramen (Rubus fruticosus) bloeien op de tweejarige scheuten. De witroze bloemen verschijnen op het eenjarige hout. De bloemen van de braam zijn hermafraudiet, ze bevatten zowel de mannelijke als de vrouwelijke delen. en worden door insecten bestoven. Bijen en andere insecten weten de braam goed te vinden. Kruisbestuiving is niet nodig dus je hoeft niet per se meerdere planten aan te planten.
De vruchten zijn opgebouwd uit een aantal steenvruchtjes die van groen tot rood tot diep zwartpaars verkleuren naarmate ze rijper worden. Bramen zijn heerlijk om vers van de plant te eten. Daarnaast kunnen ze ook worden verwerkt tot sap en jam. De jonge bladeren kunnen gebruikt worden in de thee.
Snoeien is eenvoudig, als je het volgende in gedachten houdt: een bramenstruik heeft altijd vruchtdragende stengels en nieuwe, nog niet bloeiende stengels die het volgende jaar vrucht zullen dragen. Snoei daarom elk najaar de uitgebloeide stengels bij de grond af en laat de nieuwe stengels staan.I n het voorjaar hoef je alleen nog wat onderhoudssnoei toe te passen door zijtakjes van de stengels in te korten tot op 2 knopen. Het heeft namelijk weinig zin om die lange dunne scheuten te laten zitten, ze leveren geen goede vruchten. Stengels die er ziek uitzien of slecht ontwikkeld zijn kun je ook beter wegsnoeien. verder is het een goed idee de struik een beetje open te houden ter voorkoming van schimmelziektes als Botrytis en Roest. Een handje kompost op zijn tijd helpt ook om de struik gezond en de opbrengst goed te houden.
Bramen kunnen slecht tegen zeer strenge vorst. Als het meer dan 10 graden gaat vriezen, kun je ze beter wat bescherming geven.
Er zijn tegenwoordig veel doornloze bramenrassen te krijgen. Nadeel van deze rassen is dat ze minder goed smaken.
In de Plants for a Future Database (www.pfaf.org) vind je een uitgebreid overzicht van alle soorten bramen.
Bronnen
Permacultuur eetbare planten database
Bijzonderheden van Braam
| Latijn: | Rubus fruticosus | ||
| Familie: | Rozenfamilie (Rosaceae) | ||
| Type: | HP | ||
| Standplaats: | Zon en Halfschaduw | ||
| Plantenlaag: | Klimplanten | ||
| Soort begroeiing: | eetbaar, inheems, fruit, kruiden, omheining, vlinderplant, bijenplant, geneeskrachtig, meerjarig | ||
| Bodem/bemesting: | voedselrijke, goed doorlatende, licht vochtige grond | ||
| Bloeikleur: | Wit en Roze | ||
| Bladkleur: | Groen | ||
| Hoogte: | 40-60 cm | ||
| Bloeiperiode: | mei, jun, en jul | ||
| Wintergroen: | deels | ||
| Vermeerderen door: | Planten, Stekken, Wortelstekken, en Afleggen | ||
| Moestuin gewastype: | Fruit | ||
| Oogsten vanaf: | augustus, september, en oktober | ||