Wat anders aan de start van zo’n zomerse periode dan een mooie Helianthus, oftwel een zonnebloem. Ze is nog niet helemaal op haar top en ik betwijfel of het wel echt de ‘reuzenzonnebloem’ is zoals op het zakje met zaadjes stond aangegeven. Ze is nu ongeveer een meter hoog en voor een reuzezonnebloem vind ik het hartje een beetje klein. Afijn, het is hoe dan ook een schitterende, zomerse bloem, dus ze verdient haar plekje hier in mijn eregalerij dubbel en dwars 🥰!
De fraaie zonnebloem is een dankbare eenjarige plant die makkelijk van april tot half juni gezaaid kan worden uit de pit. Let wel op waar je hem uitplant, want hij kan wel 3 meter hoog worden en heeft dan wel flink de ruimte nodig.
Er zijn meerdere soorten zonnebloemen met ieder z’n eigen kleur, grootte en bijzonderheden. De zonnebloem bloeit van juli tot oktober met bloemen die wel 30 cm groot kunnen worden. Er kunnen meerdere bloemen aan een steel groeien. Jonge zonnebloemen waarvan de bloemknop nog niet is geopend, draaien op zonnige dagen overdag hun bloemknop mee met de zon. ’s Nachts keert de bloemknop terug naar de ochtend- oftewel oostelijke stand. Dit verschijnsel heet heliotropisme. Tegen de tijd dat de bloem begint te openen verstijft de plant in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten. Bij sommige soorten hangen de bloemen naar beneden. Het voordeel is ze dat ze dan minder beschadigd worden door vogels en vuil vanuit de lucht. De stengel van de zonnebloem is dik en harig. De bladeren zijn groot, hartvormig, ruw en soms gekarteld, afhankelijk van de variëteit . Ze hebben opvallende nerven.
Fijn voor de beestjes
De gele bloembladeren van de zonnebloem trekken veel insecten aan, zoals honingbijen, hommels, vlinders, wespen en vliegen. Als beloning kunnen zij nectar en stuifmeel meenemen.
De zonnebloempollen zijn goed voor de weerstand van bijen en hommels. Ze kunnen zich daardoor beter tegen ziekteverwekkers beschermen. Onderzoekers van verschillende universiteiten constateerden dat hommels die de stuifmeel van de zonnebloem eten, minder last hebben van een bepaalde parasiet. Bovendien planten zij zich ook sneller voort én verminderen de pollen van zonnebloemen de gevoeligheid voor een gevaarlijke infectieziekte onder Europese honingbijen.
Na de bloei vormen de pitten een belangrijke voedingsbron voor de vogels. Je kunt de bloemen laten staan, dan halen ze die er zelf uit, maar je kunt ze natuurlijk ook een handje helpen door de pitten zelf te oogsten en op een voederschaal te leggen.
Toepassing van zonnebloemen
Met een boeket van zonnebloemen doe je iedereen een plezier. Het zijn prima snijbloemen, mits je ze goed verzorgt.
Maar zonnebloemen worden vooral gekweekt voor de olie in de pitten. Zonnebloemolie bevat veel onverzadigde vetzuren en is daardoor goed bestand tegen hitte, wat hem heel geschikt maakt voor bakken, braden en frituren. Zonnebloemolie bevat ook linolzuur, wat het cholesterolgehalte in het bloed verlaagt. Het dient ook als basis voor allerlei dagelijkse producten zoals margarine.
De zaden kunnen ongepeld of gepeld, rauw of geroosterd worden gegeten. Ontkiemende pitten met een uitloop van maximaal 6 mm kunnen worden gebruikt in salades of op brood. Daarna worden ze bitter. Bloemknoppen kun je rauw eten of stomen eten zoals artisjokken.
Het loof van de zonnebloem wordt gebruikt als veevoer. Kippen en andere vogels zijn dol op de pitten, het is goed voor de eierproductie en kleurt de dooier donkerder. Ook het meel dat na het uitpersen van de pitten resteert wordt als veevoer gebruikt.
In geraffineerde vorm wordt de olie ook voor industriële doeleinden gebruikt. De bloem kan worden gekookt om gele verfstof te verkrijgen.
De gedroogde, harde stengel is te gebruiken als brandstof.
Herkomst en verspreiding
Zonnebloemen komen oorspronkelijk uit Noord- en Midden-Amerika en werden meer dan 3000 jaar geleden al gekweekt door de oorspronkelijke bewoners van die gebieden. Rond 1530 werd het zaad van de plant door Spanjaarden naar Europa gebracht.
Weetjes
“Zonnebloem” is de bijnaam voor het laatste bankbiljet van vijftig Nederlandse gulden; op het biljet stond een zonnebloem afgebeeld.
Enkele beroemde schilderijen van Vincent van Gogh hebben zonnebloemen als onderwerp. Paul Gauguin schilderde een portret van Van Gogh terwijl deze daarmee bezig was.
Bronnen
Bijzonderheden van Zonnebloem
| Latijn: | Helianthus annuus | Familie: | composietenfamilie (Asteraceae) |
| Type: | A | Standplaats: | Zon |
| Plantenlaag: | Kruidlaag | Soort begroeiing: | eetbaar, bijenplant, snijbloem, brandstof, veevoer |
| Bodem/bemesting: | Goed gedraineerde grondsoort | ||
| Bloeikleur: | Geel | Bladkleur: | Groen |
| Hoogte: | 75-350 cm | ||
| Bloeiperiode: | jul, aug, en sep | Wintergroen: | nee |
| Vermeerderen door: | Zaaien | ||
| zaaien/ planten in: | apr, mei, en jun | ||