Gevlekt longkruid. Hoe toepasselijk in deze Coronatijd… Een prachtig bodembedekkertje voor in de schaduw. En het schijnt zelfs geneeskrachtige eigenschappen te hebben. Een kopje longkruidthee helpt zweet uit te drijven en is goed voor, jawel, de longen. Ik vind het vooral een mooi bloemetje.
Longkruid is een heerlijke plant voor de schaduwplekjes in de tuin. Daar is het een makkelijke en standvastige bodembedekker. Je hebt er het hele jaar plezier van vanwege bloemen en blad. Er bestaan zo’n 30 verschillende soorten die onderling gemakkelijk kruisen en allemaal hun eigen bijzondere kleurvariatie of bladtekening hebben.
De plant is voor zijn voortplanting afhankelijk van insecten. In het vroege voorjaar komt de plant in bloei en verschijnen er roze bloemetjes aan de plant. Deze bevatten stuifmeel en nectar. Zodra een insect deze bezocht heeft, verkleuren de bloemetjes paarsblauw. Tot middenin de zomer blijven er steeds nieuwe bloemen aan komen, die zeer geliefd zijn bij bijen en hommels.
Ook het blad van longkruid echt de moeite waard. De stugge, ruwbehaarde, groene bladeren zijn getekend met kenmerkende zilveren vlekken. Die zilveren vlekken op het blad van longkruid worden veroorzaakt door een luchtlaagje tussen bladmoes en opperhuid. De brandhaartjes hebben ze gemeen met hun familieleden smeerwortel (Symphytum) en komkommerkruid (Borago).
Longkruid laat zich eenvoudig vermeerderen door scheuren of door zaaien. Ik heb ook de indruk dat ze zichzelf stiekem een beetje uitzaait, want ik kom haar soms tegen op plekken waar ik haar beslist niet heb neergezet (aan de rand van het gras bijvoorbeeld). Wat zaaien betreft luidt het advies: voor de winter ter plekke zaaien, dan kiemt het zaad snel in het voorjaar . Het jaar erop heb je dan stevige planten staan. Door de wortelstokken en zichzelf uitzaaien blijft longkruid op geschikte plekken goed doorgroeien, vooral in schaduw of halfschaduw onder bomen.
Longkruid in de tuin
Longkruid laat zich prima combineren met andere vaste planten zoals Helleborus en Paeonia. Ze volgen elkaar op in bloei en vragen ongeveer vergelijkbare groeiomstandigheden. Ook als randplant voor zomerbloeiende borders is Longkruid handig. Het blad vormt dan een mooie overgang tussen de border en de omgeving en weert op die wat moeilijkere plekken het onkruid.
Longkruid houdt van rijke en vochthoudende grond. Dat is wel eens lastig, omdat ze tegelijkertijd ook graag in de schaduw staat, maar onder bomen is het juist vaak erg droog. Zet ze in dat geval lievere op een wat zonniger plek die wel voldoende vocht biedt, anders krijgt ze zeker last van meeldauw, een aandoening waar longkruid gevoelig voor is. Meeldauw is niet zozeer een ziekte, maar een teken van verzwakking na gedane arbeid, de bloei. Je frist ze in dat geval gemakkelijk weer op door ze af te knippen en wat water en mest te geven.
Naam en gebruik
De Latijnse naam, Pulmonaria, stamt af van het woord pulm en dit betekent in het Nederlands long. Ook in de Nederlandse naam wordt naar de longen verwezen. Dit verwijst naar het oude gebruik om met de plant klachten aan de luchtwegen te behandelen. Men gebruikte de plant om overtollig slijm en vocht af te voeren, om de hoest te stillen en om aan te sterken. Zelfs bij ernstige klachten zoals longontsteking werd gebruik gemaakt van dit kruid. De plant is bovendien een bron is van vitamine B en C, maar ook van de mineralen silicium, kalium, calcium en ijzer. Allemaal stoffen die de weerstand verhogen en het lichaam versterken.
Van de bovengrondse delen kun je een kruidendrank maken. Neem een handvol bladeren, stengels en eventueel bloemen en stop ze in een pan met een ruime liter koud water. Breng de pan aan de kook, deksel op de pan, en draai het vuur uit zodra het water kookt. Laat het nog ongeveer 10 minuten staan voordat je de drank zeeft en drinkt. Het restant kan in een thermosfles. Drink ongeveer een liter verdeeld over de dag van dit warme kruidenwater. Longkruid heeft geen specifieke smaak. Om een lekkere smaak aan de drank te geven zou je er gember, venkel of zoethout aan toe kunnen voegen.
Sommige drogisten verkopen een tinctuur van Longkruid. Deze alcoholische oplossing, genaamd tinctuur Pulmonaria, werkt nog iets sterker dan de thee.
De stugge bladeren zijn eetbaar en kunnen worden fijngesnipperd in een salade, samen met de bloemetjes.
Wanneer je het kruid wilt drogen voor de winter, pluk dan niet te veel bladeren. De plant gaat dood wanneer je er téveel van plukt.
Bronnen:
Bijzonderheden van Longkruid
| Latijn: | Pulmonaria | Familie: | Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae) |
| Type: | HP | Standplaats: | Halfschaduw en Schaduw |
| Plantenlaag: | Bodemkruipers | Soort begroeiing: | eetbaar, bodembedekker, schaduwplant, bijenplant, |
| Bodem/bemesting: | vochtige rijke bodem | ||
| Bloeikleur: | Roze, Paars, en Blauw | Bladkleur: | Groen en Grijs |
| Hoogte: | 30 cm | ||
| Bloeiperiode: | mrt, apr, mei, jun, jul, en aug | Wintergroen: | ja |
| Bijzonderheden: | medicinaal gebruik, gevoelig voor meeldauw | ||
| Vermeerderen door: | Zaaien en Stekken | ||